در «مدرسه ایران» عنوان شد: نظام آموزشی کشور ما، دانش محور و حافظه محور است نه تربیت محور/ هویت دانش آموزان و تربیت در فضاهای عینی شکل می گیرد نه در فضای ذهنی و کلاس درس
*
یازدهمین برنامه از فصل اول «مدرسه ایران» (سه شنبه ۲۴ دی ۹۸) از شبکه چهار سیما با موضوع «نقش مربیان پرورشی و نهادهای همکار آنان در تربیت حماسی و انقلابی دانش‌آموزان» روی آنتن رفت. در این برنامه، حمید اسکندری مجری و تهیه کننده برنامه پرسش‌هایی همچون «نقش معاونت پرورشی و تربیتی در راستای تربیت حماسی دانش آموزان چیست؟ و چرا نکات زیبایی که در سند تحول به آن اشاره شده است، تحقق پیدا نمی کند؟ و آیا یک برنامه مدون و مکتوب ملی پرورشی داریم و نهاد خانواده چه جایگاهی در این برنامه دارد؟» را با دکتر علیرضا کاظمی، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در میان گذاشت.
دکتر علیرضا کاظمی، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در ابتدای این برنامه گفت: «مهم ترین برنامه آموزش و پرورش در سند تحول بنیادین، تربیت است و امروز تربیت گمشده نظام آموزش و پرورش است. نظام آموزشی کشور ما، دانش محور و حافظه محور است و دلیل آن، این است که انتهای آن به کنکوری ختم می شود که تمام فعل و انفعالات را از دوره ابتدائی از اختیار نظام آموزش و پرورش خارج می کند. در این بیت، مجموعه هایی ورود پیدا می کنند و فعالیت های غیرمرتبط با فضای تعلیم و تربیت را شکل می دهند. اگر قرار باشد، تربیت محقق شود، ما رویکردهای مختلفی داریم. رویکردی که با سرعت می تواند ما را به نتیجه برساند، رویکرد کنش آموزی و نقش پذیری دانش آموزان در فعالیت هایی است که این فعالیت ها، مهارت های دانش آموزان را در بخش های مختلف شکل می دهد. ما در تعلیم و تربیت به دنبال این هستیم که یک رفتارِ مطلوب پایدار که در سند تحول بنیادین به آن اشاره شده است، شکل گیری هویت است. وظیفه ما تکوین و تعالی هویت دانش آموزان است.»
کاظمی، مدیرکل سابق آموزش و پرورش خراسان رضوی گفت: «در فضای مدرسه برای اینکه بتوانیم تربیت را تحقق ببخشیم، باید به این نکته توجه کنیم که راهبرد کلان سند تحول بنیادین، تربیت تمام ساحتی است. برای اینکه تربیت محقق شود باید چه کار کنیم؟ باید زمینه فعالیت های گروهی، نقش پذیری و تمرین سازی دانش آموزان را در رابطه با آموزش هایی که فرا می گیرند، فراهم کنیم. الآن در کلاس ها، این محقق نیست. طبیعتاً می آئیم به تشکل های دانش آموزی می رسیم. الآن تمام نظام های تعلیم و تربیت دنیا، از این ظرفیت تشکل های دانش آموزی و فعالیت های تیمی-گروهی استفاده می کنند تا بتوانند، آن دانش و مهارت هایی که دانش آموز یاد می گیرد را به عمل تبدیل کند و در رفتارهای عینی و واقعی، این ها را نشان دهد. لذا هر چقدر ما، فضای تعلیم و تربیت را به سمت نقش پذیری و کنش آموزی دانش آموزان سوق دهیم، زودتر به نتایج تعلیم و تربیت می رسیم. الآن در کلاس ها، این امر محقق نمی شود، طبیعتا به تشکل های دانش آموزی می رسیم تا بتوان دانش و مهارت را به عمل تبدیل کنیم و در رفتارهای عینی و واقعی نشان دهند هرچه فضای تعلیم و تربیت را به سمت نقش پذیری و کنش آموزی دانش آموزان ببریم به تربیت تمام ساحتی می رسیم. دانش آموزان دهه 60 در فضای جنگ قرار گرفتند و تربیت حماسی در یک فضای انقلابی و واقعی شکل گرفت و نظام ایران هنوز از ذخایر آن زمان استفاده می کند اکنون تشکل ها این کار را با برنامه های جذاب انجام می دهند.
ما در سازمان دانش اموزی با رویکردهایی که برای تربیت اجتماعی دانش آموزان است برنامه هایی را دنبال می کنیم در کنار تشکل های رسمی که حدود 7 میلیون دانش آموز عضو تشکل ها هستند، تشکل های غیررسمی راه اندازی کردیم و سبدی از نقش پذیری دانش آموزان را به مدرسه ارائه می دهیم که دانش آموز را به مهارت های فردی و اجتماعی برساند.»
وی در پاسخ به این پرسش که عملکرد آموزش و پرورش در این سال ها در راستای اثربخشی تربیت دانش آموزان را به چه شکل ارزیابی می کنید، گفت: «اکنون سند تحول بنیادین یک چشم انداز کاملا آرمانی و فراگیر برای بروندادهای آموزش و پرورش ترسیم کرده است. اگر عملکرد آموزش و پرورش را ترسیم کنیم عملکرد مطلوبی است اما انتظارات ما را فراهم نکرده است و با انتظارات مطلوب هنوز فاصله داریم. زمانی است که انتظارات خود را در یک فضای بسیار آرمانی ترسیم می کنید که فراگیر است و مدینه فاضله ای را برای تعلیم و تربیت ترسیم می کنید این درست است. عملکرد آموزش و پرورش به نسبت توجهی که به آن می شود، نسبتا مطلوب است اما ما با آرمان ها و انتظارات ترسیم شده از نظام تعلیم و تربیت فاصله زیادی داریم و باید سرمایه گذاری های زیادی کنیم و بیش از پیش باید به این وزارتخانه توجه شود تا به اهداف خود برسیم.»
مدیرکل سابق آموزش و پرورش خراسان رضوی و رییس گروه معارف دانشگاه فرهنگیان مشهد در رابطه با ماموریت معاونت پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش گفت: «ماموریت اصلی حوزه ما که یادگاران شهیدان رجایی و باهنر است، جلوگیری از ورود مکاتب غربی به اذهان پاک دانش آموزان و توسعه و ترویج ارزش ها و گفتمان انقلاب است. با توجه به نیازهای دانش آموزان به مجموعه فعالیت های ما افزوده شده و شکل گیری این تشکل ها و حوزه مراقبت از آسیب های اجتماعی و توسعه و ترویج فرهنگ اقامه نماز و فعالیت های فرهنگی هنری آن را کامل کرده است.
در زمینه تربیت حماسی، ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و گفتمان انقلاب اردوهای راهیان نور را داریم علاوه بر آن امسال برگزاری ۴۰هزار یادواره شهید در ۴۰هزار مدرسه با ۴۰هزار شهید شاخص است که در فضای مدارس با کمک تشکل ها طراحی شده است تا دانش آموز با آموزه های انقلاب آمیخته شود.
هویت دانش آموزان و تربیت در فضاهای عینی شکل می گیرد نه در فضای ذهنی و کلاس درس لذا فعالیت های پرورشی را مکمل برنامه درسی ملی می دانیم و آنان را ضروری می دانیم.»
کاظمی در پایان در پاسخ به اینکه معاونت پروشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش، در حوزه ارزیابی مجموعه فعالیت های فرهنگی به چه شکل عمل می کند، گفت: «ارزیابی فعالیت های فرهنگی، یکی از چالش های این سنخ فعالیت ها در سطح کشور است. تقریباً نظام ارزیابی ای از اثربخشی فعالیت های فرهنگی و تربیتی در سطح کشور نداریم. لذ ارزیابی های ما بیشتر، معطوف به اهداف کمی و اقدامات است. این نکته، یک چالشی است که در همه دستگاه های و در تمام مباحث فرهنگی کشور وجود دارد.»
*
گفتنی است برنامه مدرسه ایران کاری از گروه اجتماعی شبکه چهار سیماست که به تهیه کنندگی حمید اسکندری و سردبیری حسین غفاری، هر هفته سه‌شنبه‌ها ساعت ۲۱ از این شبکه پخش می‌شود. بازپخش این برنامه صبح چهارشنبه ساعت ۱۰ خواهد بود.
